Wszyscy widzieliśmy, jak 3 października Tomasz Lis „przesłuchiwał” Jarosława Kaczyńskiego. Kto nie widział na żywo, obejrzał sobie w internecie. Prezes Prawa i Sprawiedliwości wyszedł z tej konfrontacji obronną ręką, jednak nad zachowaniem gwiazdora dziennikarstwa nie wolno przejść do porządku dziennego. Negatywna ocena postawy T.Lisa nie powinna budzić wątpliwości. Tymczasem….
….12 października 2011 roku Rada Etyki Mediów wydała następujące oświadczenie:
„W odpowiedzi na skargę członkiń Rady Programowej TVP SA, Barbary Bubuli i Bożeny Walewskiej, zarzucających red. Tomaszowi Lisowi złamanie w rozmowie z Jarosławem Kaczyńskim (w programie TVP 2 „Tomasz Lis na żywo” – 3 października br.) wszystkich zasad Karty Etycznej Mediów, Rada Etyki Mediów oświadcza, że nie podziela tej oceny i nie znajduje podstaw dla zawartych w niej zarzutów.
Program „Tomasz Lis na żywo” ma charakter autorski. Dziennikarz, gospodarz takiego programu, decyduje o sposobie jego prowadzenia, a także o tym, jak dalece ujawni swoje poglądy polityczne.Jarosław Kaczyński, godząc się na wywiad tuż przed wyborami, musiał być przygotowany na to, że dziennikarz zada mu w imieniu wyborców trudne pytania. Wywiad z szefem głównej partii opozycyjnej nie sprowadza się przecież do rejestrowania wypowiedzi polityka, do czego wystarczyłby mikrofon, ale wymaga też dociekania tego, czego indagowany nie mówi, lub nie chce powiedzieć. Granica, której dziennikarz nie może przekroczyć, to dobra osobiste interlokutora. Zdaniem REM, nie zostały one naruszone”.
Szczególnie bulwersujące jest zdanie o tym, że dziennikarz dysponujący najlepszym czasem antenowym w telewizji publicznej sam decyduje o tym :” jak dalece ujawni swe poglądy polityczne”. Tomasz Lis ujawnił je do ostatnich granic.
W związku z tym, przygotowałyśmy wspólnie z Bożeną Walewską i Anną Sobecką kolejne wystąpienie, tym razem do Komisji Etyki TVP SA. Oto jego treść:
My, niżej podpisani członkowie Rady Programowej TVP S.A. zwracamy się do Komisji Etyki TVP S.A. o przeanalizowanie i zajęcie stanowiska w sprawie audycji „Tomasz Lis na żywo” z udziałem Prezesa Prawa i Sprawiedliwości p. Jarosławem Kaczyńskim (emisja dnia 3 października 2011).
Audycja wyemitowana w tygodniu przedwyborczym, była przykładem bezprecedensowego ataku dziennikarza na polityka partii opozycyjnej. Od czasu niesławnej rozmowy red. Piotra Gembarowskiego z Przewodniczącym AWS p. Marianem Krzaklewskim, w mediach publicznych podobne zdarzenie nie miało miejsca. Po raz pierwszy dziennikarz stał się stroną sporu politycznego, zaś rozmowa zamieniła się w bezprzykładny atak prowadzącego na zaproszonego do studia gościa.
Końcówka kampanii wyborczej, to czas w którym dziennikarze mediów publicznych powinni pozwolić widzom na zapoznanie się z programami sił politycznych walczących o miejsce w parlamencie. Zaproszenie Prezesa największej partii opozycyjnej, jak się okazało nie dało widzom możliwości zapoznania się ze stanowiskiem tej partii w sprawach gospodarczych, społecznych, w sprawach oświaty, służby zdrowia, systemu podatkowego etc.
Dziennikarz skupił się na sprawach drugorzędnych (kwestia wypowiedzi J. Kaczyńskiego z początku lat dziewięćdziesiątych, sprawa miejsca kobiet na listach wyborczych PiS, tu nota bene dziennikarz podawał informacje nieprawdziwe), rozmowa o polityce zagranicznej ograniczyła się do szerokiego omówienia jednego zdania z książki J. Kaczyńskiego dotyczącego Kanclerz Niemiec Angeli Merkel. W ostatniej chwili red. Tomasz Lis zrezygnował z wyemitowania wypowiedzi śp. Lecha Kaczyńskiego.
We wstępie do Zasad etyki dziennikarskiej TVP S.A. trafnie podkreślono, że dziennikarze telewizji muszą jednak mieć świadomość, że ich odpowiedzialność jest szczególna. Wynika ona z nieporównywalnego z innymi mediami zasięgu przekazu telewizyjnego i masowości jego odbioru.
Naszym zdaniem red. Tomasz Lis naruszył następujące zasady etyki dziennikarskiej:
1. Dziennikarz telewizji publicznej wobec odbiorców
Zadaniem i rolą dziennikarza jest realizacja prawa każdego człowieka do informacji oraz do udziału w debacie publicznej znajdującej swój wyraz w programie telewizyjnym.
Racją wyprodukowania i emitowania programu winno być domniemane zainteresowanie odbiorców i/lub dobro publiczne, a nie interes autora, redaktora czy wydawcy.
2. Informacje i opinie
Opinie powinny być uczciwe, nie mogą przeinaczać faktów, nie mogą też być formułowane wskutek ingerencji czy to osób prywatnych, czy instytucji.
11. Szacunek dla osób
Nie wolno nikogo dyskryminować ze względu na (…) poglądy polityczne (…). Język wypowiedzi powinien (…) nie powinien zawierać określeń wartościujących i stronniczych.
13. Konflikt interesów
Prezenterzy, reporterzy, publicyści nie powinni wykonywać zajęć podważających niezależność dziennikarską: (….) uczestniczyć w kampaniach wyborczych
W rozwinięciu zasad słusznie podkreślono, że dziennikarz telewizyjny wprowadza również odbiorców w debatę publiczną, toczące się w życiu publicznym dyskusje czy także spory. Jeśli jednak w realizowanych przez siebie programach publicystycznych lub dokumentalnych - wywiadach, rozmowach, dyskusjach, reportażach - będzie się opowiadał po jednej ze stron w zarysowanej różnicy zdań, stanie się uczestnikiem sporu czy nawet gry politycznej, zamiast być jedynie moderatorem. Jego zadanie polega bowiem na tworzeniu możliwości wypowiadania się osobom różnych poglądów, przedstawicielom instytucji, ekspertom. Tylko w ten sposób umożliwi on odbiorcom poznanie różnych i często rozbieżnych racji i argumentów, ale też i zbieżności w kwestiach kontrowersyjnych i konfliktach.
Audycja Tomasza Lisa była podręcznikowym przykładem zachowania opisanego powyżej – dziennikarz stał się jasno określoną stroną sporu politycznego. To co jest dopuszczalne w mediach komercyjnych (jeżeli pozwala na to właściciel) w mediach publicznych nie może mieć miejsca pod żadnym pozorem.
Dlatego wnosimy jak na wstępie.
Członkowie Rady Programowej TVP S.A.
B. Bubula
A. Sobecka
B. Walewska
